Καρκίνος προστάτη

Γενικά

Ο καρκίνος του προστάτη (ΚΠ) αποτελεί τον δεύτερο σε συχνότητα καρκίνο των ανδρών παγκοσμίως ενώ η συχνότητα θανάτου από αυτόν είναι 2,57%. Η μέση ηλικία εμφάνισης της νόσου είναι τα 68 έτη ωστόσο σε ένα 2% των περιπτώσεων μπορεί να εμφανιστεί σε ηλικία κάτω των 50. Οι παράγοντες κινδύνου για τον ΚΠ δεν είναι γνωστοί παρότι νεότερα επιδημιολογικά δεδομένα συνηγορούν υπέρ επίδρασης γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Παρότι παράγοντες όπως η χρόνια φλεγμονή, το κάπνισμα, το αλκοόλ, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και η παχυσαρκία έχουν κατά καιρούς ενοχοποιηθεί ως παράγοντες κινδύνου στην πραγματικότητα συσχέτιση δεν έχει κατορθωθεί να αποδειχθεί εκτός ίσως η μεγάλη κατανάλωση κρέατος που φαίνεται να συσχετίζεται περισσότερο από τους άλλους.

Η διάγνωση του καρκίνου του προστάτη υποβοηθείται από τις τιμές του PSA (prostate specific antigen) και την δακτυλικής εξέτασης . Σημαντικό είναι να τονίσουμε ότι σε αντίθεση με την γενική αντίληψη δεν υπάρχουν τιμές PSA που να είναι «φυσιολογικές». Τιμές PSA που θεωρούνται χαμηλές (0- 0,5 ng/ml) μπορεί να υποκρύπτουν κακοήθεια σε ποσοστό 6,6% ενώ σε τιμές από 0,5-1 ng/ml η πιθανότητα ανέρχεται στο 10%. Όπως επίσης παραδοσιακά υψηλές τιμές PSA δεν συνεπάγονται απαραίτητα και την ύπαρξη καρκίνου του προστάτη (παράγοντες όπως φλεγμονή και ιατρικοί χειρισμοί μπορεί να αυξήσουν το PSA). Τα παραπάνω δεδομένα κάνουν εξαιρετικής σημασίας της εξέταση από τον ουρολόγο ο οποίος θα αξιολογήσει την τιμή του PSA και με την διενέργεια της δακτυλικής αλλά και την λήψη του ιστορικού του ασθενούς θα κατευθύνει προς τα απαιτούμενα μελλοντικά βήματα. Ας μην ξεχνάμε τέλος ότι η ύπαρξη συγγενούς πρώτου βαθμού με ιστορικό καρκίνου του προστάτη θα πρέπει να οδηγήσουν σε έλεγχο του προστάτη πέντε με δέκα χρόνια νωρίτερα από ότι συνήθως δηλαδή σε ηλικία 40 ετών.

Θεραπεία

Λόγω της πολυπλοκότητας και των πολλών και διαφορετικών παθολογικών στοιχείων αλλά και την ανταπόκρισης στην θεραπεία του καρκίνου του προστάτη, οι διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές εξαρτώνται από το στάδιο της νόσου. Κάθε στάδιο απαιτεί ξεχωριστή θεραπευτική προσέγγιση. Εφόσον ο καρκίνος είναι κλινικά εντοπισμένος τότε η επιλογή της ριζικής προστατεκτομής (αφαίρεση ολόκληρου του προστάτη, των σπερματοδόχων κύστεων και πιθανώς και λεμφαδένων) προσφέρει τις μεγαλύτερες πιθανότητες ίασης. Θεραπείες που επίσης έχουν δώσει πολύ καλά αποτελέσματα σε επιλεγμένους κυρίως ασθενείς είναι η ακτινοθεραπεία και η βραχυθεραπεία του προστάτη.

Η ριζική προστατεκτομή αποτελεί επέμβαση με ιστορία 100 ετών με αποτέλεσμα η εμπειρία που έχει συσσωρευτεί να είναι μεγάλη. Παραδοσιακά διενεργείται ανοιχτά με τομή υπομφάλια ενώ λόγω της ανατομικής θέσης του προστάτη μέσα στην πύελο αποτελεί μια αρκετά απαιτητική επέμβαση. Μετά την επέμβαση και την αφαίρεση του καθετήρα κύστεως , οι ασθενείς παρουσιάζουν ακράτεια ούρων και σημαντικού βαθμού στυτική δυσλειτουργία. Και οι δύο αυτές επιπλοκές μπορούν να μετριαστούν ή και να εξαφανιστούν τόσο κατά την διάρκεια του χειρουργείου, με κατάλληλους χειρουργικούς χειρισμούς, όσο και μετεγχειρητικά με την κατάλληλη θεραπεία. Η ανάγκη για βελτίωση της παραπάνω επέμβασης και η ανάπτυξη της τεχνολογίας βοήθησαν στην δημιουργία ελάχιστα επεμβατικών τεχνικών όπως είναι η λαπαροσκοπική και η ρομποτική ριζική προστατεκτομή. Τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα αυτών αναφέρονται σε ξεχωριστό κεφάλαιο της ιστοσελίδας.

Η εξωτερική ακτινοθεραπεία του προστάτη έχει βελτιωθεί σημαντικά στις ημέρες μας ώστε να επιτύχει καλύτερη στόχευση του προστάτη χωρίς να επηρεάζει τα γειτονικά όργανα, με στόχο πάντα την μείωση των επιπλοκών (ερεθιστικά συμπτώματα από την ουροδόχο κύστη και το ορθό, ακράτεια ούρων και στυτική δυσλειτουργία). Τα αποτελέσματα στον καρκίνο του προστάτη είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικά ωστόσο δεν πλησιάζουν τα αντίστοιχα την ριζικής προστατεκτομής. Επίσης η μέθοδος αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με το χειρουργείο σε συγκεκριμένους ασθενείς και ανάλογα με το στάδιο της νόσου ώστε να επιτύχει καλύτερο έλεγχο της αλλά και σε πιθανότητα υποτροπής της νόσου μετά από χειρουργική επέμβαση.

Η βραχυθεραπεία του προστάτη στηρίζεται στην εμφύτεση ραδιενεργών στοιχείων απευθείας στο εσωτερικό του προστάτη ώστε η ακτινοβολία να περιοριστεί στον αδένα και όχι στις γειτονικές δομές. Τα αποτελέσματα της μεθόδου είναι ικανοποιητικά αλλά σε επιλεγμένους ασθενείς με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Σε προχωρημένα στάδια της νόσου η χρήση ορμονικής θεραπείας μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση του χρόνου επιβίωσης των ασθενών ενώ όταν η νόσος γίνει ανθεκτική στην συνήθη ορμονική θεραπεία έχει θέση η έναρξη χημειοθεραπείας. Τέλος νέες μέθοδοι βρίσκονται σε στάδιο κλινικών μελετών με ενθαρρυντικά αποτελέσματα αλλά η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητά τους παραμένει ακόμα υπό διερεύνηση.